Het Deelerwoud: Een crossbill wandeling

Het is een druilerige en frisse ochtend in januari. Ik heb de kraag van mijn winterjas hoog opgetrokken en stap het Deelerwoud binnen. In 2020 ontdekte ik het Deelerwoud. Een schitterend gebied op de Veluwe waar wild spotten nog wel eens zou kunnen lukken. Toen wandelde ik één van de wandelroutes van Natuurmonumenten. Voor vandaag heb ik een route van Crossbill voor ogen. 

Ik heb zelf de Crossbill Guide Veluwe al een tijdje in mijn boekenkast staan, maar eigenlijk nog nooit een wandeling uit gelopen. Er staan 22 wandelingen in over de hele Veluwe. Ik loop de wandeling van 11 kilometer door het Deelerwoud. 

Het Deelerwoud is een Nederlands natuurgebied van 2380 hectare op de Veluwe in de provincie Gelderland. Het gebied dat nu het Deelerwoud is, werd in 1841 aangekocht door baron Van Heeckeren-van Enghuizen. Hij begon meteen met de bebossing van de stuifzanden door grote delen met grove den en zomereik te beplanten. In 1890 werd een groot deel van het bos gekapt en opnieuw beplant met grove den; dit zijn de oudste dennenbossen die hier nog aanwezig zijn. 

In 1908 werd het Deelerwoud verkocht aan de grofwildjager Lebret, die het bos liet verwaarlozen. Onder de volgende eigenaar vanaf 1935 werd het bos weer goed beheerd. In 1967 wilde de eigenaar van het zuidoostelijk deel zijn gebied verkopen. In datzelfde jaar had Natuurmonumenten de Deelerheide al aangekocht. Door de landelijke inzamelactie Behoud het Deelerwoud wist Natuurmonumenten haar aandeel van 2 miljoen gulden bijeen te brengen en het gebied aan te kopen. 

Het huidige natuurgebied van Natuurmonumenten bestaat uit typisch Veluws bos- en heidegebied op voormalig stuifzand en wordt volop bewoond. De heide wordt begraasd door Schotse Hooglanders, edelherten, damherten en reeën, Andere zoogdieren die in het gebied voorkomen zijn wild zwijnen, vossen en boommarters. Er broeden diverse roofvogels, raven en drie soorten spechten: de grote bonte, de groene en de zwarte specht. Ook leven hier hazelworm, adder en zandhagedis. (bron: Wikipedia.nl)

Het begint gelijk goed

Zo, nu je wat meer informatie over het Deelerwoud hebt gelezen is het tijd om je kennis te laten maken met het gebied. Ik ben rond 9 uur op de parkeerplaats. Later dan dat ik had gewild want het is al ruim een half uur licht. Dat betekent dat de kans op spotten een stukje kleiner is geworden. Maar toch vertrek ik vol goede moed.

De route start over de hei. Ik heb de app van Crossbill Veluwe op mijn telefoon gedownload en kan daar dus bijhouden hoe ik moet lopen. Voorlopig is het een lange rechte weg rechtdoor. Ondanks dat er al behoorlijk wat auto’s op de parkeerplaats stonden, is het gebied groot en dus nog rustig. 

Ik dwaal over het pad, genietend van de rust, als ik rechts naast het pad tussen de bomen het eerste wild kan spotten. Nou ja echt wild is het niet. Semi-wild dan. Er staat een grote Schotse Hooglander Stier rustig te grazen. Hij heeft een immens grote kop en grote hoorns en toch staat hij er zo rustig bij.

Vergezichten en speuren

Ik wandel over een zandpad met hier en daar een heuvel waar ik overheen klim. Rechts ligt het grote heideveld en er hangt een serene rust. Hier en daar staat er een boom op de hei dat het vergezicht wat ‘kleur’ geeft. Het uitzicht is ver en weids en ik blijf speuren. Je weet maar nooit. Het Deelerwoud is groots en heeft genoeg verstopplekken voor het wild. Het is een kwestie van goed speuren. Natuurmonumenten heeft tussen de bomen wat ruimte gecreëerd door weg te kappen om reptielen en insecten meer ruimte te geven. Ik denk dat je in de lente en zomer hier ook wel wat kunt vinden. 

Ondertussen is het alweer zachtjes gaan regenen. Het is dan ook een druilerige ochtend, maar het boeit mij niet. Het grauwe en grijze heeft wel iets voor het Deelerwoud. Er staat bijna geen wind en het wandelen over de open velden is dan ook lekker verfrissend en niet koud. 

Ik wandel nog steeds over het brede zandpad en passeer af en toe een klein bos met naaldbomen. Wanneer ik weer één van die kleine bossen passeer valt mij ineens een getsjilp op. Heel zacht en als ik stil blijf staan zie ik allerlei kleine vogeltjes van boom naar boom en van tak naar tak fladderen. Ik probeer ze te fotograferen, maar ze zijn te klein en snel en het bos is te donker. En dus… door met de route. 

Stilte in de bossen

Ik loop nog lange tijd rechtdoor, tot ik mij realiseer dat ik misschien tussendoor even op de routeapp had moeten kijken. En ja hoor… ik ben te ver rechtdoor gelopen. Ik draai om en ga terug naar de laatste kruising. Ik had daar namelijk linksaf gemoeten, richting het bos. 

Ondertussen zie ik, als kleine stipjes, meer wandelaars en hardlopers verschijnen. En als ik bij de kruising aankom, hoor ik ze ook. Er komt mij een duo wandelaars tegemoet waarvan de dame zo hard praat dat het niet gek is dat hier geen wild te spotten is. 

Wanneer ze dichterbij komen ziet ze mijn camera, en zoals bijna altijd is de eerste vraag die ik krijg “heb je nog wild kunnen spotten?”. Afgezien van de Schotse Hooglander van die ochtend heb ik nog niets anders gezien en dus is mijn antwoord nee. Ik laat ook weten dat het zeer waarschijnlijk te laat is op de ochtend en dat met zo hard praten het ook niet gaat lukken. De dame begint te lachen en zegt “ja je hebt gelijk, ik praat teveel en te hard”. En met die woorden loopt ze verder. Ik draai mij om en loop de stilte van het bos tegemoet. 

Mysterie en gefladder

Ik kom terecht in het noordelijke gedeelte van het Deelerwoud. Een bosrijk deel waarbij dennenplantages en eikenbomen, beuken en berken elkaar afwisselen. Het is een bos waar een soort mysterie hangt. Tijdens mijn vorige wandeling heb ik hier drie keer oog in oog gestaan met wilde zwijnen. En dat hier zwijnen zitten is overduidelijk, want de grond langs het wandelpad is flink omgewoeld. 

Veel oude bomen die hier staan zijn kronkelig en begroeid met mos. Er liggen overal dode takken en het loofbos is een beetje een rommeltje. Door de miezer regen hangt er een grijs deken tussen de bomen en dat maakt het geheel een beetje mysterieus. 

Terwijl ik blijf speuren en natuurlijk nog steeds wild wil spotten wordt mijn oog en oor weer getrokken door een groep van ik schat een 20 kleine vogeltjes. Ze vliegen tussen een aantal dennenbomen door op zoek naar de waterdruppels die aan de naalden hangen. Ondertussen fladderen en tjilpen ze er vrolijk op los. Ik probeer ze te fotograferen, maar ze zijn zo verrekte snel en klein. Nog steeds heb ik geen idee wat het voor soort is en dus blijf ik het toch nog even proberen.

Lebret hoeve en de Woeste Hoeve

Vanuit het bos kom ik terecht bij een hoeve aan de rechterzijde, de Lebret Hoeve. Het is één van de oudste hoeven uit de omgeving, gebouwd in 1860 en nu een rijksmonument. 

Deze boerderij is in 1860 gebouwd op het Landgoed Deelen. De hoeve werd toen bewoond door de landbouwer J.A. Staal (Hannes) en daarna door de jachtopziener/landbouwer K.A. van Setten. De hoeve heette toen nog “Van Heeckerens Hoeve”.

In 1911 werd de boerderij uitgebreid en kreeg toen ook de nieuwe naam “Lebret Hoeve”. Sinds dat jaar woonde Teus Lucassen daar op Deelen. Hij vertrok in 1919 naar de “Nicolaas Hoeve”. Daarna werd de boerderij bewoond door de bosbaas H. Van der Steeg. Van 1935 tot 1967 de familie W.P. Peletier. Op 2 maart 1979 werd de boerderij tot Rijksmonument verklaard. 

Ik wandel letterlijk om de hoeve heen. Aan de ene zijkant kom ik uit het bos en aan de andere zijkant ga ik het bos weer in. Ondanks dat de hoeve buiten het wildrooster staat is het duidelijk dat de wilde zwijnen een manier hebben gevonden om buiten dat rooster terecht te komen. Overal is omgewoelde grond te zien rondom de hoeve. 

Ik skip een deel van de route

Volgens de route moet ik nu een stuk rechtdoor richting de Woeste Hoeve en dan dezelfde weg weer terug naar het punt waar ik nu sta. Aangezien ik dit stuk al heb gelopen tijdens de vorige wandeling, besluit ik het over te slaan. Mocht jij deze wandeling willen doen dan is dit stuk wel een aanrader. Ik ben hier veel wild tegengekomen en De Woeste Hoeve is een leuk restaurant.

Woeste Hoeve is ontstaan op het kruispunt van de oude Hanzeweg van Arnhem naar Deventer en de hessenweg van Steenderen naar Barneveld.

Daar werd reeds in de Middeleeuwen een uitspanning gebouwd, waar later een gehucht “op Woest Hoef” groeide. Van het gehucht is nu bijna niets meer over, maar de uitspanning, herbouwd in 1771 nadat de oude herberg was afgebrand, staat er nog.

Het verhaal gaat, dat de brand was aangestoken door een zekere Gerrit, die verliefd was op het meisje waar zijn broer mee trouwde. Tijdens de huwelijksnacht stak hij het huis in brand, waardoor het bruidspaar levend verbrandde. Gerrit vluchtte en hield zich schuil in de Onzalige Bossen (in NP de De Veluwezoom). Hij werd opgepakt en stierf in het gevang. Tot op heden wordt nog beweerd dat men in donkere nachten iemand met een vuurkist door de bossen kan zien dwalen. Men noemt hem Gloeiende Gerrit of Glüende Gerrit.

Over het rooster om wild te spotten

En weer terug over het rooster. Hier is weer de kans om wild te spotten al heb ik ondertussen de hoop al opgegeven. Maar toch he… toch blijf ik speuren en turen. Ik blijf het gevoel hebben dat er ergens wild moet zijn en dus blijf ik zoeken.

Ik vind weer een groep van die kleine vogeltjes. Ik neem mij voor ze nu wel te fotograferen en blijf dus geduldig staan en foto’s schieten. Ongeveer dertig onscherpe foto’s verder heb ik eindelijk geluk. Ik heb een scherpe foto en zie een felgele streep over t koppie van de vogel. Thuis ga ik googlen en volgens mij zijn het Goudhaantjes die ik gevonden heb.

Een stuk verder hoor ik links naast mij gekraak tussen de bomen. Heel even denk ik aan wilde zwijnen, maar als ik opzij kijk zie ik een ‘doodgewone’ Schotse Hooglander. Nou ja gewone… hij is mega groot en duidelijk van het mannelijk geslacht. Een brede nek en grote kop, net als diegene vanmorgen. En ook deze staat heel rustig te grazen. Kijkt mij even aan en eet weer verder. 

–> Tip! Meer weten over hoe om te gaan met Grote Grazers? Download gratis de handout.

Terug op de hei

Een stukje verder ben ik weer terug op de hei. Ik zit heel even een boterhammetje te eten op een bankje waar ik vorig jaar ook heb gezien. Vanaf dit bankje zat ik vorig jaar ook wild te spotten en had ik geluk. Ik zag een damhert over het heideveld heen rennen op weg naar de bosrand. Vandaag heb ik minder geluk op het gebied van wild, maar ach het is wel een heerlijke dag. 

Ik wandel langs het kleine heideveld naar de kruising met de Hessenweg. Ik sla rechtsaf die Hessenweg op. Over deze route trokken ooit voerlui met hun hessenwagens – grote, door wel 6 of 7 paarden voortgetrokken karren – van en naar Duitsland. Het buurtschap Deelen was toen een druk knooppunt van wegen. Langs de wegen werden bomen geplant om voor beschutting en verkoeling te zorgen. (bron: Natuurmonumenten)

De Hessenweg

Het is een brede weg die je deelt met fietsers. In eerste instantie ben ik een beetje teleurgesteld over de weg. Zo sfeerloos over een breed fietspad, maar ik kom al snel terug van mijn teleurstelling. Ondanks dat het een fietspad is, komen er maar weinig fietspaden voorbij. Ik geniet van het turen en speuren en dat alles wordt beloond met het spotten van wild.

Nee geen wild op vier benen waarvoor ik eigenlijk hierheen reed vandaag, maar wel wild met twee vleugels. Boven het heideveld rechts van mij zie ik een witte vogel. Te groot voor een duif, te wendbaar voor een buizerd. Ik weet dat hier winterroofvogels te spotten zijn en dus kijk ik in de app van Crossbill  om welke roofvogel het zou kunnen gaan… Ik kom uit op de Blauwe Kiekendief en dan een mannetje. Ik denk dat ik die heb gezien, maar zeker weten doe ik het niet. Ik ben geen vogelspotter 😉

De Hessenweg is lang en als ik verder loop gaat het bos links van mij al snel over in heideveld. En dan zie ik op het veld links een grote kudde Schotse Hooglanders. Grote en kleintjes bij elkaar, zwart, blond en rood. Het zien van deze kudde geeft me toch een beetje een jubelgevoel. Kijk het zijn geen edelherten of wilde zwijnen, maar ik kwam voor het wild spotten en heb toch een beetje het gevoel dat dit gelukt is haha.

Niet lang na het zien van deze kudde kom ik terug op de weg waar ik ben gestart. Ik wandel terug naar de parkeerplaats met een heerlijk vrij gevoel. Het feit dat wandelen in de natuur tijdens deze lockdown nog steeds mag en het feit dat ik er zo van geniet…. Het geeft nog een beetje kleur aan een lastige tijd als deze. 

Tips voor De Veluwe

Deel deze wandeling op Pinterest

Over mij

Hoi, ik ben Mascha en ik ben dol op wandelen… en schrijven. Dat is dan ook precies de reden dat ik mijn wandelavonturen graag met jou deel. Je vindt hier inspiratie voor natuurgebieden en wandelroutes, tips voor o.a. solowandelen en gratis downloads. Vragen? Neem gerust contact op >>

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.