Voor het eerst in mijn leven ga ik wandelen in het Paleispark Het Loo, onderdeel van Kroondomein het Loo. Ik maak een tocht door het verleden, het Koninklijke verleden. Via Komoot heb ik een eigen route uitgezet van bijna 6 kilometer. Ik heb merk dat ik aan de start hoge verwachtingen heb en kan zeggen dat deze ook allemaal zijn waargemaakt.

Voordat ik jullie meeneem in de wandeling die ik maakte, een klein stukje historie. Het is belangrijk te weten waar je wandelt en wat je ziet vind ik altijd en dus sta ik eerst even stil bij het ontstaan van Kroondomein Het Loo.

Kroondomein Het Loo, de naam zegt het al, heeft een nauwe band met het Koningshuis. Het begon allemaal in 1684, toen Stadhouder Willem III het kasteeltje Het Oude Loo kocht, samen met het park dat erbij hoorde en nog een 3.000 hectare bos bij Hoog Soeren. In 1685 gaf hij de opdracht voor het bouwen van een jachtslot te bouwen, een slot dat wij nu kennen als Paleis het Loo. 

Er volgden heel wat jaren van gesteggel om het landgoed, gevolgd door de Franse bezetting. Vanaf 1813 tot 1890 maakten de koningen Willem I, II en III gebruik van Paleis Het Loo. Het Paleispark werd uitgebreid tot een gebied van meer dan 600 hectare. 

Onder het koningschap van Koningin Wilhelmina werd het landgoed uitgebreid met forse aankopen, die nu Het Kroondomein heten. Samen met het Staatsdomein, bestaande uit boswachterij Hoog Soeren en het Paleispark, vormt dat Kroondomein Het Loo. Koningin Wilhelmina schonk Het Kroondomein aan de Nederlandse Staat, met behoud van het volledige vruchtgebruik aan de Kroondrager. In 1971 werd het beheer en het gebruik van het Paleispark en het Hoog Soerense bos overgedragen aan de Staat. (bron: kroondomeinhetloo.nl)

Tegenwoordig kunnen we 9 maanden van het jaar genieten van het Kroondomein en 2 maanden per jaar (april en mei) van het Paleispark rondom het oude jachtslot. De rest van het jaar zijn de gebieden gesloten voor het publiek en toegankelijk voor de Koninklijke familie. Omdat het park rondom het oude slot over twee dagen weer dichtgaat voor 10 maanden, wilde ik per se dit laatste weekend van mei hierheen. 

Voor het eerst wandelen in paleispark Het Loo

Zoals gezegd, ik ben hier nog nooit eerder geweest en ik moet toegeven dat ik behoorlijke verwachtingen heb. Ik verwacht statige lanen, mooie aangelegde grasvelden, de hoogste bomen en oude gebouwen. Wat ik niet verwacht is een hertenkamp, of een deerpark, zoals dat zo mooi heet in het Engels. En dat is precies wat ik als eerste highlight voorgeschoteld krijg.

Maar ik ga te snel. Mijn avontuur start eigenlijk al wanneer ik mijn auto de Koningslaan opdraai en met het gefluit van de vogels en de zon tussen de bomen door naar de parkeerplaats rij. Het is een soort statige oprijlaan die ik afrij. Ik moet eigenlijk gelijk denken aan de oprijlanen naar de parkeerplaatsen van de Engelse landhuizen waar ik in het verleden veel ben geweest. Vandaag zal blijken dat die vergelijking niet alleen voor de oprijlaan op zal gaan vandaag.

Wanneer de auto parkeer op de parkeerplaats start ik de wandeling met het halen van een entreekaartje bij de automaat. Na de betaling schiet ik bij de kruising rechtsaf, voor het grote witte huis langs. Het is een bijzonder huis met een enorm hertengewei aan de gevel. Echt je kunt het niet missen. Vlak na het huis ga ik weer rechtsaf.

Het hertenkamp

Ik zie links van mij een houten hek, met daarachter een groot grasveld. Wanneer ik doorloop, moet ik door een heel hoog houten hek en dan sta ik voor een soort van stal en een voederbak. Wat is dit voor gebied denk ik nog? Rechts van mij ligt nog steeds dat grote grasveld, te stralen in de zon. En dan zie ik ze… een stuk of veertig herten. Ik pak mijn camera en zoom even in om te zien wat voor herten. En als ik de witte stippen zie, dan kan het niet meer missen: damherten.

De damherten liggen deels te kauwen in de zon en een ander deel staat te grazen. Het is een heerlijk gezicht zoals ze zo in het zonnetje staan. Ook dit levert weer mooie herinneringen aan Engeland. Bijna alle grote huizen daar hebben wel en deerpark (of hertenpark). Over een bospad vervolg ik de route. Ik volg de zijkant van het grasveld helemaal tot aan het volgende hoge hek. Wanneer ik daar doorheen ga, laat ik het hertenkamp achter mij. 

Door het bos naar de stallen

Mijn wandeling in Paleispark Het Loo gaat verder door het bos. Het is een komen en gaan van grote en kleine vogels en ze zingen er behoorlijk op los. Over brede en soms smalle paden kronkel ik door het bos. Ik wandel door super hoge, kaarsrechte bomen door en langs bloeiende rododendrons. Heerlijke geuren verspreiden zich over het pad.

Hmmm één van die ‘heerlijke’ geuren is helaas niet zo lekker als die van de bloeiende bloemen. Het ruikt hier naar paardenmest en voordat ik de geur nog maar geïdentificeerd heb, verschijnt er een dampende mesthoop in mijn blikveld. Ik sta voor een imposant groot wit gebouw. Volgens de plattegrond zijn het de stallen. Ja bij een paleis horen natuurlijk ook stallen en aan de dampende mesthoop te zien, zijn de stallen nog steeds in gebruik. 

Het stallencomplex

De stallen bij Paleis Het Loo zijn tussen 1907 en 1909 aangelegd en hebben een status van rijksmonument. In de stallen konden 88 paarden worden gestald,  waren twee koetshuizen voor de rijtuigen en bevonden zich tuigenkamers en ruimtes waar de paarden werden gepoetst en opgetuigd. Op dit moment worden de stallen gebruikt door het Koninklijk Staldepartment voor de huisvesting van de koninklijke paarden. (bron: geheugenvanapeldoorn.nl)

Statige bomen

Vlak na de stallen kom ik terecht op een pad dat aan weerszijde omringt wordt door extreem hoge naaldbomen. Ze zijn zo ongelooflijk indrukwekkend hoog… Ik moet gewoon stilstaan en omhoog staren. Och wat voel ik mij klein en nietig. De wind waait langzaam door de toppen van de bomen en vogels vliegen van tak naar tak. Minutenlang sta ik hier en laat ik de sfeer die hier hangt op mij inwerken. 

Ik loop door en kom al snel bij de Koningslaan uit. Volgens de originele route die ik heb gemaakt moet ik de Koningslaan oversteken en rechtdoor lopen. Ik doe dit en kom na een aantal meter uit bij een gesloten hek. Het blijkt dat door Corona-maatregelen niet alle ingangen naar het oude park geopend zijn en dus moet ik mijn route wat aanpassen.* Ik check snel de website van Kroondomein Het Loo en zie dat alleen de hoofdingang en de ingang van bij de forellenvijver open zijn. 

* De aangepaste versie van de route vind je via de link naar Komoot

Ok, dat wordt een check in de app van Komoot, welke ingang ligt het dichtste bij? En welke route wordt dan leuk om te lopen? Ik besluit te gaan voor de hoofdingang, die op een paar honderd meter hier vandaan ligt. Terug naar de Koningslaan dus maar en dan richting de ingang. En omg, bij het zien van de grandeur (ja een ander woord is er gewoon niet) van het toegangshek, weet ik dat deze ingang gewoon bij mijn route hoort.

Wandelen in het (oude) paleispark

Voor mij staan twee zuilen met hierop bronze edelherten. Zelfverzekerd kijken ze de wereld in, alsof ze de wacht houden over het oude paleispark dat zich achter dit hek bevindt. Dit oude paleispark is maar twee maanden per jaar open. Geen idee wat de reden is, maar wat ik wel weet is dat ik het persoonlijk doodzonde vindt dat mensen maar twee maanden per jaar van dit indrukwekkende park mogen genieten.  

Ik loop langs de machtige edelherten en pak ik het eerste smalle pad aan mijn linkerhand. Ik word via een smal pad achter en om een haag doorgeleid. In eerste instantie vraag ik mij af wat die haag verbergt, maar dan ineens schiet het mij te binnen. Er zou hier een doolhof moeten zijn en ik denk dat dit het is. Wanneer ik voor het doolhof uitkom word ik wel erg nieuwsgierig en besluit een kijkje te nemen in het doolhof. Het schijnt dat Willem Alexander, zijn broers en neven als kind in dit doolhof hebben gespeeld. Ik waag een poging, maar ben al snel ‘de weg kwijt’ en staak mijn poging.

Ik ga terug naar de uitgang van het doolhof en besluit, voordat ik verder ga wandelen in paleispark Het Loo, voor ik verder ga met mijn ontdekkingstocht, ik eerst even op dat ene bankje hier ga zitten. Ik wil de zon op mijn gezicht voelen en luisteren naar de geluiden om mij heen. Het gazon waar het bankje op staat is strak gemaaid, zoals je alleen van een voetbalveld en een koninklijk gazon kunt verwachten. 

Het oude jachtslot

Vanaf het doolhof ga ik weer op weg met het doolhof achter mij. Tussen de bomen voor mij verschijnt het oude jachtslot. Een indrukwekkend soort van kasteel met een slotgracht er omheen. De route neemt mij mee langs nog meer geurende rododendrons en azalea’s naar de voorzijde van het jachtslot. 

En daar sta ik heel even als aan de grond genageld… voor mij ligt een schitterend slot. Glas in lood ramen, torens, een ophaalbrug en prachtig geschilderde luiken en poort. Het is als een kasteel uit een Disney sprookje, maar zonder de vaandels op de torens en zwaaiende Mickey. 

Ik ben niet de enige die voor het kasteel staat om foto’s te nemen. Er zijn heel wat wandelaars op de been in dit oude gedeelte, waarschijnlijk doordat het nog maar twee dagen geopend is.

Het jachtslot

Het jachtslot, ook wel Kasteel Het Oude Loo, werd gebouwd in de 15e eeuw. In de eerste eeuwen werd het vooral gebruikt door de hofhouding van Paleis het Loo. Op dit moment wordt het regelmatig gebruikt door de koninklijke familie en met die reden is het slot dus niet te bezichtigen. 

Wanneer de route verder gaat om het jachtslot heen wandel ik langs een gebouw dat in de steigers staat. Het is een bijzonder gebouw en doet mij denken aan een Zwitsers chalet. Een zelfde soort stijl als ik eerder zag bij het theehuis op Landgoed Heidestein in Zeist. Via de website uitinapeldoorn.nl kom ik erachter dat het hier gaat om het poppenhuis (speelhuisje) van koningin Wilhelmina; zij heeft het cadeau gekregen van haar ouders toen ze negen jaar oud was. 

Van highlight naar highlight

De wandeling in paleispark Het Loo stelt mij tot nu toe absoluut niet teleur. Beter gezegd nog, ik wandel echt van highlight naar highlight. Het ene nog mooier dan het andere. Dat is precies waarom ik wandelen over landgoederen zo kan waarderen! Ik ben nu op weg naar de beeldenvijver. Ik wandel over het pad recht af op één van de korte zijdes van de vijver. Er staat een bankje en wanneer ik even lekker ga zitten kijk ik recht op de overzijde van de vijver. Hier staat een bijzonder bouwwerk met een kleine waterval.  

Ik heb nergens terug kunnen vinden hoe oud het bouwwerk is of wie het ontworpen heeft. Dat het indruk op mij maakt, dat is duidelijk. Ik wandel langs de lange zijde richting de waterval. Ik passeer schitterende stenen bankjes en het theehuis. Koningin Wilhelmina gebruikte het theehuis als schildersatelier en de prinsesjes (Beatrix en haar zusjes) waren er vaak te vinden om een kopje thee te drinken, met uitzicht over de vijver.

Wanneer de kleine waterval bereik zie ik dat het echt een bijzonder bouwwerk is. Er loopt een pad onder de waterval door en ook kun je staan bovenop de waterval. Het water dat zachtjes de vijver in loopt en een cherubijntje (zo’n stenen engeltje) naar het water staart. Het geeft een echte luxe sfeer. Ook dit doet mij denken aan verschillende tuinen die ik Engeland heb bezocht. Een heerlijke sfeer die hier hangt.  

Vanaf hier loop ik naar de uitgang van het oude park. Er zijn maar twee poorten geopend en ik ben binnengekomen via de hoofdingang en ga eruit via de poort bij de forellenvijver. Ik besluit om, voordat ik rechtsaf sla naar de begraafplaats, om eerst een kijkje te nemen bij de vijver. Het is een lange en smalle vijver die stamt uit 1900. Onder Koning Willem I werd de vijver voorzien van kleine bruggetjes en huisjes rondom. De vijver deed vroeger dienst als kweekvijver voor forellen voor de keuken van het paleis. Nu is het gewoon een mooi stukje water, omgeven door schitterende bouwwerken en bloeiende planten.

Op naar de begraafplaats

Het leuke aan dit oude park is dat sommige delen strak zijn aangelegd, zoals rondom het doolhof en het jachtslot. Andere delen zijn weer meer een soort van bos, zoals het deel waar de begraafplaats ligt. En nee nu niet gaan denken dat ik de begraafplaats op ga zoeken waar koninginnen en prinsen begraven liggen. Maar zoals elk landgoed, ligt ook op dit landgoed een begraafplaats voor paarden en honden. 

Wanneer ik de forellenvijver de rug toekeer en richting begraafplaats wandel, zie ik deze al van een afstand opdoemen. Tussen de bomen door zie ik grafstenen op heuveltjes van gras en mos. Elke grafzerk duidelijk aftekenend tegen de aarde. Op veel van de grafstenen is de tekst nog duidelijk te lezen. Hier liggen Baby, Soliman en Lugano, Blacky, Gerritje en Caesar. Rijpaarden, ponies, honden en katten van Koningin Wilhelmina, Prinses Juliana en Prins Hendrik. Sommige graven zijn al meer dan 130 jaar oud en nog zijn de stenen goed te lezen.

Langzaam loop ik alle graven langs en begint ook de triestheid van deze plek tot mij door te dringen. Niet alleen het verdriet van het verliezen van een geliefd huisdier is hier te voelen, maar ook de verwaarloosde staat van de begraafplaats maakt mij triest. Veel van de grafzerken zijn overgroeid met gras. Er liggen plassen regenwater en modder tussen en soms over de graven heen en een derde van de graven heeft geen steen (meer). Het is zo sneu dat hier geen aandacht aan gegeven wordt. Ik sta even stil bij alle graven en probeer de stenen re ontcijferen. Ik lees alle namen en sterfdata voordat ik mij verdiep in de route om verder te wandelen in paleispark Het Loo. 

Opmerkelijk zijn de graven van vijf paarden op deze begraafplaats; het jaar van overlijden is van alle paarden gelijk. Het zijn de paarden van de in 1934 overleden prins Hendrik, die een passie had voor Lippizaner schimmels. Het verhaal gaat rond dat koningin Wilhelmina aan het begin van de oorlog een moeilijke beslissing heeft genomen. Om te voorkomen dat de schimmels in handen van de Duitsers kwamen, zou zij ze in mei 1940 hebben laten doden. Wat niet strookt met dit verhaal is echter dat in de grafstenen het jaar 1939 gebeiteld staat. (bron: geheugenvanapeldoorn.nl)

Paleispark Het Loo kent vele gezichten

Vanaf de begraafplaats gaat de route over een heel breed zandpad verder. Ik wandel midden op het pad en staar af en toe over mijn schouder. Niet omdat ik bang ben dat er iets of iemand achter mij loopt, maar om te genieten van het vergezicht. Dit brede pad loopt voor en achter mij namelijk behoorlijk ver door. De bomen langs het pad komen steeds dicht bij bijeen tot ze elkaar in de verte bijna aanraken. Bijna!

Na een stuk over dit brede pad slaat mijn route linksaf. Ik kom op een smal pad terecht met aan de linkerkant een heel groot veld. Hoogstaand gras tot boven de enkels met hier en daar een klaproos of korenbloem. Eenzame bomen verspreid over het veld en een ring van bomen er omheen. Het gezoem van allerlei ‘vliegbeesten’, die waarschijnlijk van bloem naar bloem gaan. En aan de rechterkant naast het pad een heel smal beekje, dat langzaam kabbelt in de zon.

Het voelt hier weer heel anders dan de delen waar ik hiervoor doorheen wandelde. En dat bedoel ik niet alleen maar letterlijk omdat de zon hier meer ruimte heeft en het dus ook warmer voelt op dit pad. Nee hier hangt een vrolijkere en lossere sfeer dan net bij de begraafplaats, in de schaduw van de vele bomen. En ook weer heel anders dan de statige sfeer die hing rondom het jachtslot en de beeldenvijver. Dat vind ik denk ik wel één van de leukste dingen aan het wandelen in Paleispark Het Loo, de afwisseling.

De Willemstempel

Vanaf dat pad langs het grasveld en het kabbelende beekje kom ik weer uit bij de forellenvijver, maar dan aan de andere kant. Ik staar nog een keer over het water en ga dan op weg naar één van de bekendste follies van het paleispark: de Willemstempel. 

De Willemstempel is een indrukwekkend houten bouwwerk midden op een kruising van een stuk of zeven wandelpaden. Ik kan niet echt omschrijven in welke stijl het huisje is gebouwd. Het is een huisje gemaakt van boomstammen en ramen, met een opening aan één zijde. Binnen staan er een tafel en daar bankjes omheen en boven de opening is een grote W geplaatst. Uniek en imponerend, dat is wat ik er van kan maken. Het schijnt dat deze follie een idee was van Koning Willem III en dat hij er heel wat tijd al mijmerend (mooi woord) doorbracht.

De oude sprengen

Langzamerhand komt het einde van de wandeling in zicht, maar ik heb nog één heel leuk ding voor de boeg. Wanneer ik weg wandel bij de Willemstempel heb ik nog geen idee hoe leuk het zal zijn. Ik ben op weg, naar wat de plattegrond van het Paleispark, de Oude Sprengen noemt. Het is een gebied van kleine beekjes, dat is hoe ik het kan omschrijven.

Het Paleispark ligt in een droog gebied. Door het graven van sprengen was het mogelijk om water een prominente rol te laten vervullen, waardoor de aanleg van vijvers mogelijk werd. De oude sprengen zijn rond 1517 aangelegd. Samen met de natuurlijke Losebeek voorzagen ze de gracht van Slot Het Oude Loo van water. Bij de bouw van Paleis Het Loo in 1685 zijn er nieuwe sprengen aangelegd, de Concordia- en de Paraplusprengen. Deze sprengen voorzien de forellenvijver, beeldenvijver en hoge veldvijver van water. (bron: natuurfotografie.nl)

Wanneer ik het gebied van de sprengen nader, is het eerste dat opvalt, het aantal bruggetjes dat ik binnen één oogopslag kan zien. Ik zie ze overal en ze gaan over allerlei kleine watertjes heen. De sprengen hebben allemaal een hoge oever, begroeid met mos. Hierom staan dan weer bomen en dit alles geeft dit stuk van het park een bijna feeërieke uitstraling. Het is alsof dit stukje zo uit de films van de LORD of the Rings komt. Dat stukje waarin Arwen op haar witte paard door het bos rijdt omringt door andere elven…

Ok beetje off topic was dit. Ik besluit om de route heel even los te laten en van bruggetje naar bruggetje te dwalen. Over de smalle paadjes dwaal ik een beetje rond. Ik raak in gesprek met een mevrouw die hier alleen is om te wandelen in Paleispark Het Loo. Ze blijkt Nederlandse te zijn, maar tientallen jaren in het buitenland te hebben gewoond. Sinds 9 maanden is ze terug in Nederland en wandelt bijna elke dag uren over het Kroondomein en door het paleispark. Ze geeft mij tips voor waar ik nog meer heen moet. En ik denk dan ook dat ik ergens de komende twee weken nog een keer terugkom voor een rondwandeling over het Kroondomein.

Het einde van de wandeling in Paleispark Het Loo

Na mijn zwerftocht over de bruggetjes pak ik de route maar weer op. Ik ben alweer bijna terug bij de parkeerplaats. Om daar te komen wandel ik nog een stukje door de bossen tot aan dat grote witte huis met dat gewei aan de gevel.

Terug op de parkeerplaats blijk ik 3 uur lang te hebben gewandeld (en gezeten op bankjes) en 5,9 kilometer te hebben gewandeld. Door de aanpassing van de route heb ik er bijna een kilometer aan vast geplakt. het is ondertussen een komen en gaan van mensen en auto’s op de parkeerplaats. Het is dan ook een mooie plek om te wandelen en waarschijnlijk heeft de sluiting van het oude park voor de komende tien maanden hier ook wel iets mee te maken. Nou hop in de auto en op naar huis dan maar weer.

Tips voor De Veluwe

Deel deze wandeling op Pinterest

Over mij

Hoi, ik ben Mascha en ik ben dol op wandelen… en schrijven. Dat is dan ook precies de reden dat ik mijn wandelavonturen graag met jou deel. Je vindt hier inspiratie voor natuurgebieden en wandelroutes, tips voor o.a. solowandelen en gratis downloads. Vragen? Neem gerust contact op >>

Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.