De Dellen en De Renderklippen liggen op de Noord Veluwe. Het is onderdeel van de vrije wildbaan van de Veluwe en dus ook het thuis van zwijnen, herten, reeën, marters, dassen en heel veel vogels. Als voormalig landgoed vind je hier rechte lanen, kronkelpaden, meertjes, heide, bossen en overblijfselen van het landgoedleven. De route die ik omschrijf is een combinatie van alle gemarkeerde routes over De Dellen en De Renderklippen. Met 10 kilometer kom je langs de mooiste plekjes van dit unieke stukje Veluwe.
Praktische informatie
De wandeling: Wandelroute De Dellen
Afstand: 10 kilometer
Soort wandeling: rondwandeling
Startpunt: Parkeerplaats Het Erf van Daendels
Parkeren: Parkeerplaats Het Erf van Daendels
Markering: GPX bestand, Komoot app
Honden: Aangelijnd mag de hond mee
De Dellen
Op de Noord Veluwe, tussen Epe en Heerde, ligt natuurgebied De Dellen. Het is waar bos en heide elkaar continu afwisselen. Het ene moment wandel je over een rechte weg, het volgende moment sta je in de zon op een smal wandelpad op de heide. Je wandelt langs overblijfselen van het landgoed dat hier ooit lag, langs meertjes en bijzondere wandelbankjes.
De Dellen is in beheer van Geldersch Landschap & Kasteelen. Het was het eerste gebied dat in bezit kwam van de organisatie. Het is een bijzonder gebied, waar niet alleen groot wild leeft, maar ook bijzondere (roof)vogels, heikikkers en hagedissen. Ik spot tijdens mijn wandeling de groene specht, de zwarte specht en twee formaten bonte specht. Maar ook buizerds, een havik en de eerste vlinders van het jaar.
Luister hier naar een fragment van de boswachter van De Dellen >>
Erf van Daendels
Vanuit de auto stap je direct de geschiedenis in. De parkeerplaats is aangelegd op het Erf van Daendels, een voormalig terrein van oud-generaal Daendels. Hij legde op deze plek in 1803 zijn landbouwgronden aan en bouwde een landhuis, schaapskooi, schuren en hooibergen. Het enige dat je er nu nog van kunt zien zijn de toegangsweg en de wal.
Het is hier waar ik de auto achterlaat. Ik lees de achtergrondinformatie op het bord op de parkeerplaats en vertrek. Vanaf de parkeerplaats is het al duidelijk dat hier zwijnen wonen. Alle grasvelden en randen van de wandelpaden zijn omgewoeld. Op de wandelpaden spot ik al snel de voetafdrukken van de dieren die hier wonen.
Voormalig Landgoed De Dellen
Al snel kom ik de eerste tekenen tegen dat ik op een voormalig landgoed wandel. De paden liggen er strak en recht bij, er staan rododendrons langs de paden en bijzondere bomen versieren het bos. Al snel kom ik langs een bord met het verhaal van het landgoed en zijn eigenaar Buys Ballot, de oprichter van het KNMI.
Tussen 1848 en 1872 kocht Buys Ballot vier verschillende landgoederen op de Noord Veluwe: Welna, Petrea, De Dellen en West Raven. Op De Dellen bouwde hij in 1857 een zomerverblijf, Martha’s Hoeve en een huis voor zijn bosbaas, Elisabeth’s Hoeve. Vlakbij de huizen bouwde hij een houten koepel, de sterrenwacht van Heerde. Hier kon hij werken wanneer hij ‘s zomers op De Dellen verbleef. De omgeving van de huizen werd aangepast naar een parkland met allerlei soorten bomen. Sommige staan er nog steeds. De huizen en de sterrenwacht zijn helaas niet bewaard gebleven. De gevelsteen van Martha’s Hoeve en het graf van Buys Ballot zijn de grootste overblijfselen van het landgoed.
Natuurcamping
De wandelroute gaat over landgoed De Dellen. Over verschillende bospaden en zandwegen. Uiteindelijk komt de route uit bij een campingterrein van de Nederlandse Caravan Club (NCC). Tussen bos en heidevelden liggen twee grasvelden voor de caravans. Faciliteiten zijn er niet. Behalve hekken om de velden, die de zwijnen buiten moeten houden.
Ik wandel langs de camping richting de heide. Het bospad gaat over in een pad dat tussen heidevelden door gaat. Het open karakter van de omgeving is een verademing na de vele bospaden. De zon staat ondertussen aan de hemel en het lijkt een eerste heerlijke lentedag te worden. Ondanks dat het ondertussen al bijna 9 uur in de ochtend is, ben ik nog niemand tegengekomen. De Dellen is een rustig gebied.
De Renderklippen
Met een lus wandel ik om de natuurcamping heen. Ondertussen gaat de route over van De Dellen naar De Renderklippen. Het is een gebied dat vooral bestaat uit heide en dennen. De route gaat over verschillende heuvels op en neer. Dat heet renderen en daar komt dan ook gelijk de naam Renderklippen vandaan. De Renderklippen is een favoriet gebied bij de locals. Hier kom ik wat meer mensen tegen op de fiets- en wandelpaden.
Pluizenmeer & De Paraplu
Eén van de bekendste attracties op De Renderklippen is het Pluizenmeer. Het is een van de vennen op De Renderklippen. Het is een ven van formaat waar het hele jaar door water in staat. De naam komt van het veenpluis dat rondom het ven groeit in de zomer. Wanneer ik aankom bij het Pluismeer ben ik helemaal alleen. Het water staat stil en de weerspiegeling van de bomen in het water is fantastisch. Ik hoor groene spechten ‘lachen’ in de bomen en een buizerd jengelen in de lucht.
Vanaf het pluizenmeer klim ik een heuvel op, met op de top een klein bouwseltje. Het blijkt een koepeltje te zijn met rondom bankjes. Het is een soort uitkijkpunt daar bovenop die heuvel, genaamd De Paraplu. Aan de ene kant is er zicht naar het Pluizenmeer en aan de andere kant naar de hei. De wandelroute gaat rechtdoor de hei op. Wanneer je een stukje naar rechts wandelt, kom je bij de schaapskooi Epe – Heerde uit. Ik ga er niet heen, want vanwege de lammertijd is de kooi voor publiek gesloten.
Een perfect wandelbankje op de hei
Vanaf het uitkijkpunt gaat ik dus met de wandelroute de heide op. Via een smal pad kronkel ik tussen de heide door. Via een trap omhoog een heuvel op en daar bovenop staat het perfecte wandelbankje. Het is niet bijzonder mooi, het is niet anders dan gewoon vier houten planken, maar het staat op een fantastische plek in de warme zon. Hier neem ik mijn eerste pauze, op driekwart van de route.
Een half uur geniet ik van de rust. Ik hoor alleen het gefluit van heel veel vogels en geweerschoten vanaf het militair oefenterrein. Dit laatste stoort niet. Het hoort er een beetje bij op de Noord Veluwe. Ondertussen is de zon warm en schrijf ik lekker wat in een notitieboek over de route. Na de pauze trekt een stukje van de route verder over de heide om vervolgens het bos weer in te gaan.
Bootjesvijver Meinhuis
De wandelroute gaat over verschillende heuvels terug richting De Dellen. Langs een tweede heideveld komt de route uit op een strak aangelegde laan met aan weerszijde bomen. Het is een vroegere hessenweg, een handelsweg, richting het Erf van Daendels. De bomen aan weerszijde zijn nu 20 jaar oud en vormen over een paar jaar een imposante beukenlaan. Iets verderop langs de beukenlaan ligt een plek, waar ik graag een kijkje wil nemen.
Het is een grote betonnen bak met een hek er omheen: de voormalige bootjesvijver bij herberg Het Meinhuis. Het was in de jaren dertig van de vorige eeuw de ultieme vorm van vermaak: varen met een bootje over het water. Veel Veluwse gezinnen kwamen op zomerse dagen naar de herberg. Er waren speeltoestellen en een vijver met motorbootjes. Deze bak is het overblijfsel van die vijver. De vijver staat nu leeg. Het hek zorgt ervoor dat groot wild niet in de bak kan vallen.
Laatste heideveld
Vanaf de vijver gaat de wandelroute via een bospad naar het laatste heideveld. Hier liggen verschillende vennen en ik vermoed dat hier over een paar maanden een orkest van kikkers klinkt. Hier neem ik plaats op een laatste wandelbankje, sluit mijn ogen en luister naar zes buizerds die een klaaglied verspreiden boven mijn hoofd. Ik ben bijna terug bij de start op De Dellen, maar ik wil nog niet naar huis. En dus geniet ik nog 20 minuten op dit bankje. Gewoon omdat het kan.
Meer wandelmogelijkheden over De Dellen en de omgeving
Over De Dellen en De Renderklippen lopen verschillende wandelroutes. Het maakt niet uit welke je kiest, je zult sowieso genieten van de mooie omgeving.
- Gele route – 3 kilometer – Start Erf van Daendels
- Rode route – 4,5 kilometer – Start Erf van Daendels
- Blauwe route – 3,5 kilometer – Start Elburgerweg
- Natuurpad Renderklippen vanuit Heerde – 5 – Start vanaf uitspanning De schaapskooi
- Natuurpad Renderklippen vanuit Epe – 5 – Start vanaf Hertenkamp op de Dellenweg
Overige routes
Meer routes in Gelderland
Komootroute Veluwezoom
Vlak boven Arnhem ligt Nationaal Park Veluwezoom. Een van de twee Nationaal parken op de Veluwe en de perfecte plek voor wandel- en fietsavonturen. Ik kom al sinds jongs af aan op de Veluwezoom en veel wandelroutes ken ik al. Dus zette ik een eigen route uit via...
5 Wandelroutes Paleispark het Loo
Paleispark Het Loo in Apeldoorn is een van de verborgen parels van de Veluwe. Niet iedereen kent het, maar dit park achter Paleis het Loo, is absoluut een bezoek waard. Het park bestaat uit bossen, heide en aangelegd parklandschap. Het staat er boordevol gebouwen uit...
Slapen bij… Villapark Ehzerburg
In de rustige Achterhoek, aan de rand van het dorp Almen, ligt Villapark Ehzerburg. Een klein en rustig vakantiepark van 12 villa’s in een rustige omgeving. Ik ging twee nachten naar de Achterhoek voor een verblijf in één van de villa’s, maakte prachtige wandelingen...
Deel deze wandeling op Pinterest
Over mij
Hoi, ik ben Mascha en ik ben dol op wandelen… en schrijven. Dat is dan ook precies de reden dat ik mijn wandelavonturen graag met jou deel. Je vindt hier inspiratie voor natuurgebieden en wandelroutes, tips voor o.a. solowandelen en gratis downloads. Vragen? Neem gerust contact op >>
Wandelroutes en toegankelijkheid van gebieden verandert nog wel eens. Wandeldingen.nl is niet verantwoordelijk voor eventuele wijzigingen in het veld. Check voor je op pad gaat altijd de website van de (natuur)beheerder.
Deze blog bevat affiliate links. Als je via deze links iets bestelt krijg ik hier een kleine vergoeding voor. Jij betaalt niets extra. Wat een affiliate link inhoudt, vertel ik je in de Disclaimer.
